1.0 مقدمه: ترسیم مسیر استراتژیک شما
این سند به عنوان یک برنامه توسعه حرفه‌ای استراتژیک و بلندمدت برای افرادی طراحی شده است که قصد دارند به عنوان مهندس DevOps فعالیت کنند. نقشه راه مهندسی DevOps پیش رو بر اساس یک متدولوژی اثبات‌شده تدوین گردیده و نیازمند تعهد زمانی ۱۰ تا ۱۴ ماهه با ۳ الی ۵ ساعت مطالعه روزانه است. این مسیر را به عنوان یک سرمایه‌گذاری ساختاریافته در مسیری شغلی با تقاضای بالا در نظر بگیرید که شما را برای موفقیت در یکی از پویاترین حوزه‌های فناوری آماده می‌کند.
2.0 فاز اول: مبانی و اصول اساسی (ماه ۱ الی ۳)
این فاز ابتدایی، سنگ‌بنای دانش شما را تشکیل می‌دهد. تسلط بر مهارت‌های اصلی این بخش—لینوکس، شبکه، کنترل نسخه و برنامه‌نویسی—غیرقابل‌مذاکره بوده و بنیادی را می‌سازد که تمام شایستگی‌های بعدی DevOps بر روی آن بنا خواهند شد.
2.1 تسلط بر مبانی لینوکس
لینوکس ستون فقرات سرورها و محیط‌های توسعه مدرن است. به عنوان یک مهندس DevOps، شما مسئولیت راه‌اندازی و نگهداری زیرساخت‌هایی را بر عهده خواهید داشت که برنامه‌های کاربردی روی آن‌ها اجرا می‌شوند و از آنجایی که اکثر این سرورها از لینوکس استفاده می‌کنند، کسب مهارت در آن، به‌ویژه در خط فرمان، امری حیاتی است. برای این بخش ۲ تا ۳ هفته زمان در نظر بگیرید.
اهداف کلیدی یادگیری:
• یادگیری Bash به عنوان شل و زبان اسکریپت‌نویسی اصلی
• دستورات پایه لینوکس برای کار با فایل سیستم
• مدیریت مجوزها و مالکیت (Permissions and Ownership)
• فرآیندها و سیگنال‌ها (Processes and Signals)
• مدیریت بسته‌ها (Managing Packages)
2.2 درک مفاهیم شبکه
درک عمیق مفاهیم شبکه برای یک مهندس DevOps بسیار حیاتی است، زیرا این دانش به شما امکان می‌دهد تا نحوه ارتباط کامپیوترها، امنیت داده‌ها و عیب‌یابی مشکلات پیچیده شبکه را به خوبی درک کنید. برای کسب تجربه عملی، استفاده از ابزار Wireshark توصیه می‌شود. حدود ۲ هفته برای تسلط بر این مفاهیم زمان نیاز خواهید داشت.
اهداف کلیدی یادگیری:
• مدل‌های OSI و TCP/IP
• آدرس‌دهی IP و Subnetting
• DNS و DHCP
• پروتکل‌های شبکه مانند HTTP, HTTPS, FTP, SSH
• فایروال‌ها و گروه‌های امنیتی (مفاهیمی مانند Security Groups در AWS)
• عیب‌یابی پایه شبکه با ابزارهایی مانند ping، traceroute، و netstat
2.3 مهارت در کنترل نسخه با Git
در قلب فرهنگ DevOps و توسعه نرم‌افزار مشارکتی، ابزاری به نام Git قرار دارد. این سیستم کنترل نسخه برای ردیابی تغییرات کد، همکاری تیمی، و ایجاد پایپ‌لاین‌های خودکارسازی ضروری است. تسلط بر Git به شما امکان می‌دهد تا به طور مؤثر در پروژه‌های تیمی مشارکت کرده و تاریخچه تغییرات را مدیریت کنید. برای این بخش ۱ تا ۲ هفته زمان تخصیص دهید.
اهداف کلیدی یادگیری:
• دستورات پایه Git مانند git clone، git commit، git push، و git pull
• شاخه‌سازی و ادغام (Branching and Merging)
• حل تداخل‌های ادغام (Resolving Merge Conflicts)
• کار با ریپازیتوری‌های راه دور (Remote Repositories)
2.4 برنامه‌نویسی برای اتوماسیون
برنامه‌نویسی در DevOps نقش استراتژیکی در خودکارسازی وظایف تکراری، مدیریت پیکربندی‌ها و ایجاد ابزارهای سفارشی ایفا می‌کند. زبان Python به دلیل سادگی، کتابخانه‌های قدرتمند و تطبیق‌پذیری بالا، به عنوان زبان پیشنهادی برای شروع معرفی می‌شود. برای ایجاد یک پایه محکم در پایتون، ۴ تا ۶ هفته زمان در نظر بگیرید.
اهداف کلیدی یادگیری:
• سینتکس پایتون و ساختارهای داده (Lists, Dictionaries, Sets, Tuples)
• ماژول‌ها و پکیج‌ها
• نوشتن و اجرای اسکریپت‌های پایتون
• کار با فایل‌ها و مدیریت خطاها
• نوشتن اسکریپت‌های اتوماسیون
با تسلط بر این مهارت‌های بنیادی، شما اکنون آماده‌اید تا وارد دنیای زیرساخت‌های مدرن ابری شوید.
3.0 فاز دوم: زیرساخت ابری و کانتینرسازی (ماه ۴ الی ۶)
این فاز، گذار شما از دانش بنیادی به شیوه‌های نوین زیرساختی است. پلتفرم‌های ابری و تکنولوژی کانتینرسازی، محیط‌های استانداردی برای استقرار و مدیریت برنامه‌های کاربردی معاصر به شمار می‌روند.
3.1 تخصص در یک ارائه‌دهنده خدمات ابری
برای کسب تخصص عمیق، تمرکز بر روی یکی از ارائه‌دهندگان اصلی خدمات ابری اهمیت دارد. AWS به دلیل پیشرو بودن در بازار، یک انتخاب عالی برای شروع است. برای یادگیری سرویس‌های کلیدی آن ۴ تا ۶ هفته زمان نیاز خواهید داشت.
اهداف کلیدی یادگیری:
• راه‌اندازی و مدیریت سرورهای مجازی با Amazon EC2
• ذخیره و مدیریت داده‌ها با Amazon S3 (برای آبجکت‌ها) و EBS (برای دیسک‌ها)
• مدیریت هویت و دسترسی با AWS IAM
• ایجاد و مدیریت شبکه‌های ایزوله خصوصی با Amazon VPC
3.2 تسلط بر کانتینرسازی با Docker
کانتینرسازی، فرآیند بسته‌بندی یک برنامه و تمام وابستگی‌های آن در یک واحد مستقل به نام کانتینر است. این تکنولوژی تضمین می‌کند که برنامه شما در هر محیطی، از لپ‌تاپ توسعه‌دهنده تا سرور عملیاتی، به صورت یکسان و قابل‌پیش‌بینی اجرا شود. ابزار اصلی برای این منظور Docker است و یادگیری آن به ۳ تا ۴ هفته زمان نیاز دارد.
اهداف کلیدی یادگیری:
• ایجاد ایمیج‌های داکر (Docker Images)
• شروع، توقف و مدیریت کانتینرها
• نوشتن Dockerfile
• تعریف و اجرای برنامه‌های چند-کانتینری با Docker Compose
اکنون که توانایی ایجاد و مدیریت برنامه‌های مبتنی بر ابر را کسب کرده‌اید، زمان آن رسیده است که چرخه حیات آن‌ها را خودکار کنید.
4.0 فاز سوم: اتوماسیون و ارکستراسیون (ماه ۷ الی ۱۰)
این فاز، هسته اصلی شیوه‌های DevOps را تشکیل می‌دهد. ابزارها و مفاهیم زیر برای خودکارسازی خط لوله تحویل نرم‌افزار و مدیریت برنامه‌های پیچیده در مقیاس بزرگ، نقشی محوری دارند.
4.1 پیاده‌سازی CI/CD
یکپارچه‌سازی و استقرار مداوم (CI/CD) فرآیند ادغام و استقرار تغییرات کد را خودکار می‌کند و امکان انتشار مکرر و قابل‌اطمینان نرم‌افزار را فراهم می‌سازد. در حالی که ابزارهای مختلفی مانند GitLab CI و CircleCI وجود دارند، توصیه می‌شود برای شروع بر روی Jenkins تمرکز کنید، زیرا تطبیق‌پذیری بالا و پشتیبانی قوی جامعه کاربری آن، یادگیری و حل مشکلات را تسهیل می‌کند. برای تسلط بر این ابزار ۳ تا ۴ هفته زمان در نظر بگیرید.
اهداف کلیدی یادگیری:
• ایجاد و مدیریت پایپ‌لاین‌های جنکینز
• نوشتن Jenkinsfile
• یکپارچه‌سازی تست‌های خودکار در پایپ‌لاین
• اتوماسیون فرآیند Build برنامه‌ها
• اتوماسیون استقرار (Deployment) برنامه‌ها در محیط‌های مختلف
4.2 ارکستراسیون کانتینرها با Kubernetes
برای مدیریت برنامه‌های کانتینری در محیط‌های عملیاتی و در مقیاس بزرگ، استفاده از ابزارهای ارکستراسیون ضروری است. Kubernetes استاندارد صنعتی در این زمینه است و به شما امکان می‌دهد استقرار، مقیاس‌پذیری و مدیریت برنامه‌های کانتینری را خودکار کنید. یادگیری آن به ۴ تا ۶ هفته زمان نیاز دارد.
اهداف کلیدی یادگیری:
• معماری کلی (Master Node و Worker Nodes)
• اجزای کلیدی مانند Pods, Services, و Deployments
• مدیریت منابع (Managing Resources)
• مقیاس‌پذیری برنامه‌ها (Scaling Applications)
• مدل شبکه در کوبرنتیز
4.3 مدیریت پیکربندی با Ansible
ابزارهای مدیریت پیکربندی، فرآیند راه‌اندازی و نگهداری سرورها را خودکار می‌کنند. Ansible به دلیل سادگی، عدم نیاز به نصب ایجنت روی سرورهای مقصد (Agentless)، و استفاده از فرمت خوانای YAML، به عنوان ابزار پیشنهادی برای شروع انتخاب شده است. برای این بخش ۳ تا ۴ هفته زمان نیاز است.
اهداف کلیدی یادگیری:
• نوشتن Ansible Playbooks
• استفاده از Roles و Modules
• مدیریت متغیرها و تمپلیت‌ها (Variables and Templates)
با خودکارسازی پیکربندی برنامه‌ها و سرورها، گام بعدی مدیریت کل زیرساخت به عنوان کد و تضمین سلامت عملیاتی آن است.
5.0 فاز چهارم: عملیات و مدیریت پیشرفته (ماه ۱۱ الی ۱۴)
این فاز نهایی بر شیوه‌های پیشرفته‌ای متمرکز است که برای نگهداری سیستم‌های عملیاتی پایدار، مقیاس‌پذیر و قابل‌مشاهده (Observable) ضروری هستند.
5.1 خدمات شبکه و زیرساخت
سرویس‌هایی مانند Reverse Proxy و Load Balancer برای توزیع ترافیک، افزایش امنیت و بهبود عملکرد برنامه‌ها در محیط‌های عملیاتی اهمیت حیاتی دارند. Nginx ابزاری قدرتمند و پرکاربرد برای پیاده‌سازی این خدمات است که یادگیری آن به ۳ تا ۴ هفته زمان نیاز دارد.
اهداف کلیدی یادگیری:
• راه‌اندازی و پیکربندی Nginx به عنوان Reverse Proxy
• پیکربندی Nginx به عنوان Forward Proxy
• استراتژی‌های Caching برای بهبود عملکرد
5.2 زیرساخت به عنوان کد (IaC)
زیرساخت به عنوان کد (IaC) به معنای مدیریت و تأمین زیرساخت از طریق فایل‌های پیکربندی قابل‌خواندن توسط ماشین است. این رویکرد، ثبات، تکرارپذیری و نسخه‌بندی را برای زیرساخت شما به ارمغان می‌آورد. Terraform به دلیل انعطاف‌پذیری بالا در کار با ارائه‌دهندگان مختلف ابری (Multi-cloud) و استفاده گسترده در صنعت، ابزار پیشنهادی برای یادگیری است. برای این بخش ۳ تا ۴ هفته زمان در نظر بگیرید.
اهداف کلیدی یادگیری:
• مفاهیم پایه مانند Providers و Resources
• نوشتن فایل‌های پیکربندی Terraform
• استفاده از ماژول‌های Terraform
• مفاهیم پیشرفته مانند Workspaces و Remote State
5.3 نظارت و لاگینگ (Monitoring and Logging)
نظارت و ثبت لاگ‌ها نقش حیاتی در ردیابی عملکرد، شناسایی مشکلات و تضمین سلامت برنامه‌ها و زیرساخت دارند. Prometheus برای جمع‌آوری متریک‌ها و Grafana برای بصری‌سازی آن‌ها، یک ترکیب قدرتمند برای شروع در این حوزه هستند. برای یادگیری این ابزارها ۳ تا ۴ هفته زمان لازم است.
اهداف کلیدی یادگیری:
• معماری و مدل داده Prometheus
• جمع‌آوری متریک‌ها از منابع مختلف
• نوشتن کوئری برای استخراج و تحلیل داده‌های متریک
• راه‌اندازی هشدارها (Alerts)
6.0 جمع‌بندی: تعهد به رشد مستمر
این نقشه راه، سفری جامع و ساختاریافته را برای ورود به دنیای مهندسی DevOps ترسیم می‌کند. تکمیل این برنامه ۱۰ تا ۱۴ ماهه از طریق تلاش مستمر روزانه (۳ تا ۵ ساعت)، شما را به مجموعه کاملی از مهارت‌های مورد نیاز مجهز می‌سازد تا با اطمینان کامل به دنبال فرصت‌های شغلی در این حوزه باشید. این تعهد استراتژیک، سرمایه‌گذاری ارزشمندی برای آینده حرفه‌ای شما خواهد بود و درهای ورود به یکی از مهم‌ترین و پرتقاضاترین نقش‌های دنیای فناوری را به روی شما باز خواهد کرد.
