چگونه وب‌سایت‌ها شما را ردیابی می‌کنند، حتی وقتی می‌گویید «نه»

هر بار که یک وب‌سایت را باز می‌کنید، دستگاه شما سیگنال‌هایی ارسال می‌کند که می‌توانند به ساخت یک پروفایل دقیق از شما کمک کنند. این پروفایل فقط شامل چیزهایی که دوست دارید بخرید نمی‌شود، بلکه ابعاد سیاسی، اجتماعی و حتی عاطفی شخصیت شما را نیز در بر می‌گیرد. به تبلیغات فراشخصی‌شده، دستکاری در رأی‌گیری و اتاق‌های پژواک دیجیتال فکر کنید؛ این‌ها نتایج مستقیم همین ردیابی هستند که به سرعت، با هزینه کم و در همه جا انجام می‌شود.

هدف این مقاله این است که آشکار سازد ردیابی آنلاین چگونه کار می‌کند و چرا کلیک کردن روی دکمه «مخالفت» در بنرهای رضایت، همیشه برای محافظت از حریم خصوصی شما کافی نیست. برای درک بهتر این موضوع، ابتدا باید با فناوری‌های خاصی که برای ردیابی شما استفاده می‌شوند، آشنا شویم.

ابزارهای ردیابی: کوکی‌ها و اثرانگشت‌های دیجیتال

دو روش اصلی برای ردیابی آنلاین وجود دارد: یکی شناخته‌شده و دیگری بسیار پنهان‌کارانه‌تر.

کوکی‌ها: حافظه کوچک وب‌سایت‌ها

کوکی‌ها (Cookies) فایل‌های کوچکی هستند که وب‌سایت‌ها روی دستگاه شما قرار می‌دهند تا فعالیت‌هایتان را به خاطر بسپارند. این روش، یکی از شناخته‌شده‌ترین تکنیک‌های ردیابی آنلاین است که به وب‌سایت‌ها اجازه می‌دهد رفتار شما را در بازدیدهای مختلف دنبال کنند.

اثرانگشت دستگاه: روشی پنهان‌کارانه‌تر

اثرانگشت دستگاه (Device Fingerprinting) یک روش بسیار پنهان‌کارانه‌تر برای ردیابی است. این تکنیک بدون نیاز به ذخیره فایل روی دستگاه شما، با جمع‌آوری ترکیبی منحصربه‌فرد از مشخصات دستگاهتان، شما را شناسایی می‌کند. این مشخصات شامل موارد زیر است:

• اندازه صفحه نمایش

• تنظیمات زبان

• فونت‌های نصب‌شده روی دستگاه

اساساً، دستگاه شما بدون اجازه مستقیم، در حال فاش کردن اسرار شماست. با توجه به این روش‌های تهاجمی، مسئله رضایت کاربر و چالش‌های قانونی آن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

توهم رضایت: چرا کلیک کردن روی «نه» کافی نیست؟

طبق قوانین اتحادیه اروپا (مانند GDPR)، ردیابی آنلاین به «رضایت واقعی» کاربر نیاز دارد. اما در عمل، این قانون به راحتی دور زده می‌شود و بنرهای رضایت اغلب بی‌اثر هستند. در اینجا سه دلیل اصلی این موضوع را بررسی می‌کنیم:

1. قرار دادن کوکی‌ها قبل از کسب رضایت: بسیاری از وب‌سایت‌ها حتی قبل از اینکه شما فرصت انتخاب گزینه‌ای را داشته باشید، کوکی‌های ردیابی را روی دستگاه شما قرار می‌دهند. در این حالت، بنر رضایت صرفاً یک تزئین است.

2. برچسب‌گذاری نادرست کوکی‌ها: برخی از کوکی‌های ردیابی به اشتباه به عنوان «ضروری» (Essential) طبقه‌بندی می‌شوند. این کار باعث می‌شود غیرفعال کردن آن‌ها غیرممکن باشد و ردیابی بدون توجه به انتخاب شما ادامه یابد.

3. روزنه حالت رضایت گوگل (Google Consent Mode): این روش یک راهکار هوشمندانه برای دور زدن قوانین است که می‌توان آن را اینگونه توصیف کرد:

4. گوگل ادعا می‌کند که این سیستم بدون کوکی و سازگار با حریم خصوصی است. با این حال، محققان دریافته‌اند که حتی اگر کاربر با ردیابی مخالفت کند، این سیستم همچنان داده‌های شخصی مانند «رزولوشن صفحه»، «عبارات جستجو شده» و «URL کامل» را جمع‌آوری می‌کند.

با وجود این مشکلات، آیا راهی برای مقابله وجود دارد؟

آیا می‌توانیم مقابله کنیم؟ ابزارها و مسئولیت‌ها

مقابله با ردیابی آنلاین پیچیده است، اما غیرممکن نیست. این مقابله شامل دو حوزه است: اقداماتی که کاربران می‌توانند انجام دهند و مسئولیت‌هایی که باید به درستی تعریف شوند.

ابزارهایی برای محافظت از حریم خصوصی

اگرچه مسدود کردن کامل ردیابی (به‌ویژه اثرانگشت دستگاه) بدون تأثیر منفی بر تجربه وب‌گردی دشوار است، اما ابزارهایی برای کمک وجود دارند. برخی از این ابزارها عبارتند از:

• DuckDuckGo: یک موتور جستجو و مرورگر متمرکز بر حریم خصوصی که ردیاب‌ها را مسدود می‌کند.

• Ghostery: یک افزونه مرورگر که به شما نشان می‌دهد کدام شرکت‌ها شما را ردیابی می‌کنند و به شما امکان مسدود کردن آن‌ها را می‌دهد.

• uBlock Origin: یک مسدودکننده قدرتمند تبلیغات و ردیاب‌ها که به صورت گسترده استفاده می‌شود.

البته باید اشاره کرد که استفاده از این ابزارها برای همه آسان نیست و ممکن است به دانش فنی نیاز داشته باشد.

مسئولیت اصلی با کیست؟

اجرای قوانین حریم خصوصی کند است و بسیاری از شرکت‌ها جریمه‌ها را صرفاً به عنوان یک «هزینه تجاری» در نظر می‌گیرند. با این حال، تلاش‌هایی در حال انجام است. برای مثال، «سازمان حفاظت از داده‌های هلند» قصد دارد امسال ۱۰,۰۰۰ وب‌سایت را مورد تحقیق قرار دهد.

برخی کارشناسان معتقدند که به جای تمرکز بر وب‌سایت‌های فردی، باید «ارائه‌دهندگان فناوری (tech vendors)» و شرکت‌های مدیریت رضایت (CMPs) را مسئول دانست؛ یعنی شرکت‌هایی که ابزارهای ردیابی را می‌سازند و در اختیار دیگران قرار می‌دهند. این تغییر رویکرد می‌تواند تأثیر بسیار بیشتری داشته باشد. این دیدگاه ما را به سمت یک نتیجه‌گیری مهم‌تر درباره آینده حریم خصوصی هدایت می‌کند.

نتیجه‌گیری: فراتر از یک کلیک ساده

تا زمانی که حریم خصوصی به عنوان یک «اصل در طراحی» و نه یک گزینه اضافی در نظر گرفته نشود، ردیابی همیشه یک قدم از رضایت ما جلوتر خواهد بود. کلیک کردن روی دکمه «مخالفت» کافی نیست، زیرا سیستم از پایه برای جمع‌آوری داده طراحی شده است. اهمیت این موضوع فراتر از تبلیغات هدفمند است:

آنچه به عنوان تبلیغات بهتر شروع می‌شود، می‌تواند به سرعت به پروفایل‌سازی سیاسی و دستکاری جمعی تبدیل شود.

پس دفعه بعد که روی دکمه «پذیرش کوکی‌ها» کلیک می‌کنید، به یاد داشته باشید که شاید به چیزی بسیار بیشتر از آنچه فکر می‌کنید، بله می‌گویید.